★★★★★ Foxtrot: de catastrofale overdracht van het noodlot van vader op zoon
Door Melissa Casu
De wereld van de Israëlische Michael en Daphna Feldmann stort in zodra zij te horen krijgen dat hun zoon Jonathan, die dient in het Israëlische defensieleger, is gesneuveld. De schok is des te groter wanneer even later bekend wordt dat er een administratieve fout is gemaakt: er is inderdaad een Jonathan Feldmann gesneuveld, maar het gaat niet om de zoon van Michael en Daphna. Michael, die zelf ooit in het leger gediend heeft, is woedend en beveelt dat de legerleiding zijn zoon onmiddellijk naar huis haalt.
Zo begint de indrukwekkende, veelgeprezen film Foxtrot, waarin de ineenstorting van het gezin Feldmann niet alleen familiegeheimen, maar ook de misstanden en ontberingen van het Israëlische defensieleger blootlegt. In het tweede deel van de film zien we hoe Jonathan en drie andere jonge soldaten hun dagen eenzaam en verveeld doorbrengen op een afgelegen, vervallen grenspost, af en toe wakker geschud door een passerende auto of vrachtwagen. De verveling maakt echter abrupt plaats voor ontsteltenis en wroeging zodra de jongens een catastrofale fout maken. Een inschattingsfout van de jongens heeft een verschrikkelijk voorval tot gevolg. Wat volgt is een bezoek van de legerleiding, die zorgt voor de afhandeling van het ‘ongeluk’. De sporen van het voorval worden uitgewist en het gebeuren wordt afgedaan als een fout die niet voorkomen had kunnen worden in een oorlogssituatie als die van Israël.
Na enkele dagen op de grenspost van Jonathan te hebben doorgebracht, voert de camera ons terug naar zijn ouderlijk huis. Er zijn inmiddels enkele maanden verstreken en het verdriet en de wanhoop komen de kijker onmiddellijk tegemoet; het eerst zo smetteloze huis oogt nu rommelig en troosteloos. Dat Daphna en Michael niet langer samen zijn, wordt duidelijk zodra Daphna hem toesist dat ze hem zo snel mogelijk het huis weer uit wilt hebben. Het is Jonathans verjaardag en ze kan Michael juist op deze dag niet verdragen. Michael besluit toch te blijven en wanneer ze samen in de keuken de kaarsjes op de taart aansteken, openbaart Michael eindelijk zijn lang bewaarde geheim aan Daphna: hij ontsnapte in zijn dienstjaren aan het noodlot toen hij op een willekeurige dag besloot niet zijn eigen, maar een andere wagen voorop te laten rijden. De aangewezen wagen reed over een landmijn en alle inzittenden kwamen om. Tot op dat moment aan de keukentafel gelooft Michael dan ook dat híj daar had moeten sneuvelen, en niet zijn kameraad.
Al die tijd blijkt Michael echter de foxtrot te hebben gedanst met zijn noodlot: uiteindelijk belandt hij op het punt waar hij ooit begon, net zoals de passen van de foxtrot je altijd terugbrengen naar hetzelfde punt. De inschattingsfout van Jonathan en zijn kameraden zet die laatste stap naar het beginpunt in gang.
Het aangrijpende verhaal wordt in de film op knappe wijze invoelbaar gemaakt. De muziekkeuze, montage en het camera- en acteerwerk dragen bij aan de grote impact die de onverwachte gebeurtenissen telkens weer op de kijker hebben. Zo is er de meelijwekkende scène waarin een man en vrouw door de soldaten gemaand worden uit de auto te stappen. Het paar, waarschijnlijk op weg naar een feestelijke gelegenheid, stapt prachtig aangekleed en gekapt uit de auto wanneer het begint te stortregenen. Terwijl de identiteitsbewijzen worden nagetrokken, wachten de twee natgeregend en verloren op het sein dat zij weer in mogen stappen. De gekozen muziek, het indringende camerawerk en de mimiek van beide acteurs brengen bij de kijker onmiddellijk hartverscheurende gevoelens van verslagenheid en droefheid teweeg.
De film biedt hiernaast ook verrassende en vernieuwende elementen, zoals de cartoonachtige beelden waarmee het verleden van Michael letterlijk voor de ogen van de kijker geschetst wordt. Bovendien slagen de makers er met enkele humoristische, luchtigere scènes en situaties in om de droefenis niet te laten overheersen, zonder dat de film hiermee aan ernst en impact inboet.
Foxtrot is dan ook zonder twijfel een film die je gezien moet hebben. Alles aan de film klopt en het verhaal is er een dat eigenlijk iedereen zou moeten kennen.