Vrouw, leven & vrijheid. Iraanse vrouwen tussen hoop en wanhoop
De vrouwenopstand in Iran raast maar door. Aanleiding was de dood van de 22-jarige Mahsa Jina Amini, nadat de zedenpolitie haar had gearresteerd omdat ze haar hoofddoek te los zou hebben gedragen. Inmiddels overspoelt een golf van massale demonstraties al maanden het land. Vier Iraans-Nederlandse vrouwendelen hun emoties en hun visie. ‘Als schoolmeisjes al hun middelvinger opsteken tegen de ayatollahs, dan is het gedaan.
DOOR RENATE VAN DER ZEE
Filmmaakster Beri Shalmashi (39) herinnert zich nog precies het moment waarop ze hoorde dat in Teheran een jonge vrouw in coma lag nadat de zeden politie haar had mishandeld. “Zoals altijd met nieuws uit Iran, keek ik meteen op internet wat er precies aan de hand was. Ik was bang dat ze het niet zou redden en dat gebeurde ook. Ik voelde dat eenspanning zich opbouwde. Alles wat zich in Iran ontvouwt, is net eenfilm. De mensen zijn heel gevoelig voor drama en symboliek. Met deze gebeurtenis was het zaadje voor de opstand gezaaid.”De naam van de jonge vrouw dieop 16 september overleed, is nu wereldberoemd: Mahsa Amini, ofbeter Mahsa Jina Amini, want ze was Koerdisch en Jina was haarKoerdische naam, die ze officieelniet mocht dragen van het Iraanse regime. Ze was gearresteerd omdat ze haar hoofddoek niet correct zou hebben gedragen en ze bezweek onder de harde klappen van de zedenpolitie. Haarbegrafenis veranderde in een massa demonstratie tegen het regime, waarbij woedende vrouwen hun hoofddoeken verbrandden en hun haar afknipten, toegejuicht door de menigte.
Vervolgens verspreidden zich hevige protesten over het hele land. En ze duren nog steeds voort, ondanks het extreme geweld dat het regime tegen de demonstranten inzet. “De Iraniërs zijn al vaak in verzet gekomen, maar deze keer is het anders,” zegt Shalmashi, die een dochter is van Koerdisch-Iraanse verzetsstrijders die in de jarentachtig naar Europa vluchtten.
Deze protesten worden geleid doorjonge vrouwen. Zij eisen tijdens de demonstraties ruimte op en krijgen die ook van mannen. Dat is schitterend om te zien. ”Shalmashi heeft de afgelopen tijd allerlei interviews gegeven en sprak ook tijdens demonstraties in Nederland. “Ik probeer te doen wat ik kan. Mijn moeder verzette zich ook tegen ayatollahs. Ze was zwanger van mij toen ze gevangengezet en gemarteld werd. Ik moet haar werk voortzetten, zo voel ik dat.” De slogan van de demonstranten is ‘Vrouw, leven, vrijheid’, een Koerdische, feministische slogan die een lange geschiedenis heeft. “Wat ermee wordt gezegd, is: zonderruimte voor vrouwen is nergens ruimte voor en kan er geen vrijheid bestaan. De positie van de vrouw is de kern van waar een samenleving staat,” legt Shalmashi uit.
LEES VERDER IN DE NIEUWSTE OPZIJ