Zuidwaarts: Adelheid Roosen over Thuis op Zuid

Twee jaar na de documentaireserie In de Leeuwenhoek, de zoektocht van Adelheid Roosen en Hugo Borst naar menselijke zorg bij dementie, maken Roosen en Borst een vierdelig vervolg, getiteld Thuis op Zuid. Trokken ze voor In de Leeuwenhoek een maand lang in in het verzorgingshuis De Leeuwenhoek, nu richten ze de camera op de bewoners van de Afrikaanderbuurt in Rotterdam. Juist zij die niet in een verzorgingshuis terecht kunnen of willen, zijn het onderwerp van Thuis op Zuid. Wat is er in de tussenliggende twee jaar veranderd? Wat is de rol van de thuiszorg?

De aanbiedingen van OPZIJ

Adelheid Roosen (1958) is theater- en programmamaker, actrice en auteur. Haar eigen moeder ging twaalf jaar lang gebukt onder de ziekte van Alzheimer. En daarmee de hele familie.

“Ik heb bij mijn moeder het hele formele en haar status totaal zien afbrokkelen. Ik zag een kind. Dat bedoel ik in z’n totale schoonheid. Ik heb het kind tevoorschijn zien komen. Mijn moeder zat te genieten van allerlei dingen. Bijvoorbeeld van eten, en dan dus zeven chocolaatjes achter elkaar. Uit de juskom drinken. Ze ging met haar handen eten omdat ze het bestek niet meer kon zien. Dat was vroeger iets waarvoor ik met een gekarteld mes een tik op mijn vingers kreeg. Wat ze zichzelf toestond aan genieten, was enorm. Dat verheugde mij, maar er zijn natuurlijk ook mensen die dat als verlies zien.”

“Als je alzheimer hebt, leef je in volledige spontaniteit. Je ziet functies uitvallen waardoor dat volwassen mens helemaal terug stapt naar alsof het een baby is. Je verliest taalvermogen, besluitvorming. Normen en waarden bestaan helemaal niet meer. Mijn moeder zakte eens op de gang in dat zorghuis waar ze woonde tegen de muur. Ik voelde een beweging, waardoor ik dacht:ze is dus moe. Ik hielp haar op de grond te gaan zitten en zette daar de koffie met het appelgebak neer. Toen kwam er nog een mevrouw van haar afdeling, die ernaast ging zitten. Dat was dan nu blijkbaar de koffietafel, hier op de grond. Het ene huis vindt dat leuk, die moeten daarom grinniken. Maar bij de grote instellingen riep dat, zeker in het begin, alleen maar schaamte op. Je zet toch niet de bewoners
op de grond met koffie!? En ze zitten nog in hun pyjama! Terwijl ik alleen maar bij alles dacht: mijn moeder is nu ongeveer vier. En bij een kind van vier ga je er wel naast zitten.”

Het is precies deze omslag die voor veel mensen met naasten die lijden aan dementie heel lastig is. “Zie wie ik aan het worden ben. Dat is blijkbaar zo moeilijk voor ons,” aldus Adelheid. “Ik had het gevoel alsof ik een speelveld met mijn moeder had. Ik was dus heel snel bij die acceptatie dat zij alzheimer had.”

Thuis op Zuid is vanaf 2 september te zien op NPO2. In de Leeuwenhoek is hier terug te zien.

Dit is een fragment van een interview, geschreven door Lisette Alberti. Het volledige stuk staat in het augustus/september 2020 nummer van OPZIJ. Koop hier het complete nummer.

%d bloggers liken dit: