Fix the system, not the women: stereotypering en beeldvorming met Shirin Musa, Janice Deul en Jannet Vaessen

Met de Black Life Matters- protesten heeft ook de vrouwenbeweging een duwtje in rug gekregen. Discussies over diversiteit en stereotypering zijn aan de orde van de dag. OPZIJ doet een duit in het zakje en sprak met Shirin Musa, Janice Deul en Jannet Vaessen. Drie dames die zich professioneel bezighouden met stereotypering en beeldvorming van vrouwen in de media.

De aanbiedingen van OPZIJ

Jullie verzetten je alledrie al jaren tegen stereo- typering van vrouwen in de media. Hebben jullie ook de indruk dat er de laatste tijd beweging in zit, dat er patronen doorbroken worden? 

Janice: “Ik denk wel dat men inziet dat er dingen moeten veranderen,
dat wordt ingegeven door de maatschappij, door activisme. We zagen voorheen, ik chargeer een beetje, alleen wit en dun in de media. Nu zien we bijvoorbeeld in de fashion vaker modellen van kleur met leuke afro’s, kroeskapsels, krullenkapsels. We willen het goed doen, we willen divers zijn en inclusief. Mensen zeggen de laatste tijd tegen mij: je kan wel inpakken met die missie van jou.”

En, zit jouw missie er inderdaad op?

Janice: “Nou ik denk dat het een golfbeweging is. We hebben dit wel vaker gezien. Als je nu in de winkels kijkt, zie je opeens heel veel covers met een zwart model. Maar over een maand kan het weer nul zijn.”

Windowdressing?

Janice: “Het lijkt inderdaad nog vaak een soort foefje. In beginsel wil ik in de media meer modellen van kleur terugzien, maar het gaat natuurlijk veel verder dan dat. Want wat er gebeurt is dat we het ene stereotiepe beeld aan het verlaten zijn, maar dat er andere stereotypen voor in de plaats komen. Zwarte modellen moeten altijd een soort leukheidsfactor hebben, gekke typetjes spelen, vrolijk zijn. Je ziet bijvoorbeeld niet zo snel een zwarte secretaresse in een reclame, een gezin is nooit alleen maar donker. Er moet altijd ook een witte partner bij, en de kinderen moeten gemixt zijn. Kijk, wat we echt willen, is diversiteit binnen de diversiteit. Niet alleen zwarte modellen met kortgeschoren haren, een lichtbruine huidtint en lange benen, maar ook coole afro’s, om maar ’ns wat te noemen.”

Het zwarte model wordt ook weer in een keurslijf gehesen.

Janice: “Dat geldt overigens ook voor plus-size. Het liefst zien we het zandlopermodel: boobs, smalle taille, heupen en een ass. Nooit een echte vrouw met een enorme buik en geen ass. We zijn steeds weer nieuwe stereotypen aan het creëren. In de mode, in de reclame.”

Jannet: “Helemaal eens met Janice dat het vaak een beetje attribueren is, even snel scoren op iets wat een hype is. Daarmee is nog niet geborgd dat er verschillen in beeldvorming komen. Bij stereotypering wordt een bepaald aspect van iemand overdreven en telkens herhaald. Dat aspect kan best waar zijn, maar het is niet het volledige beeld.”

Women Inc. heeft mediamakers er herhaaldelijk op gewezen dat ze de klassieke man-vrouw stereotypen in stand houden. Jannet, zie jij net als Janice op haar terrein, ook iets van verbetering? 

Jannet: “Ik merk dat veel mediamakers bezig zijn met beeldvorming en kleur, onder andere omdat een aantal organisaties op onze aanmoeding een coalitie heeft gevormd om beeldvorming aan te pakken. Dus het leeft. Er is ook veel vraag naar trainingen in inclusiviteit. In 2017 verscheen onze literatuurstudie ‘Beperkt Zicht’ over beeldvorming in de media, daaruit blijkt dat het nog steeds bij de man eigenlijk altijd over zijn werkende rol gaat en bij de vrouw over haar zorgende rol. Actief versus passief, fysieke kracht versus emoties. Bij de omroepen zijn verreweg de meeste experts die aan het woord komen man, slechts 23 procent is vrouw. En onder de gewone mensen op straat die in beeld komen, de vox populi, zijn er relatief veel personen van kleur, waarbij het opvalt dat de niet-pratende burger vaak een vrouw is met een hoofddoek. Ik heb het de laatste twee jaar wel zien veranderen. Er zijn steeds meer mediamakers die denken: we moeten hier iets mee. Dus vermoedelijk denkt de beeldredactie: we moeten zorgen dat we diversiteit in beeld brengen. Maar ze kiezen bij expertise meestal voor een witte man, en bij ‘geen mening’ voor een vrouw met een hoofddoek. Zodoende krijg je nog steeds de herhaling van diezelfde stereotypen.”

Shirin: “Als je het hebt over beelden van moslimvrouwen in de reclame, media, of in de modewereld, dan zie ik weinig lichtpunten. Du moment dat ze hier in Nederland meedraaien, bijvoorbeeld in een Andrélon-campagne met een hoofddoekje, dan kómt er toch een gif omhoog in de samenleving. Men kan gewoonweg niet geloven dat een vrouw die een hoofddoek draagt haar haren wast. Andrélon wordt bijna op een racistische manier genamed en geshamed, het roept op social media heel veel haat op.”

Dit is een fragment van een stuk, geschreven door Alies Pegtel, beeld door Paul Tolenaar. Het volledige stuk staat in het oktober/november 2020 nummer van OPZIJ. Koop hier het complete nummer.

%d bloggers liken dit: