In de nieuwe OPZIJ: De rouw van de schaduwgeliefde
Door Marieke van Willigen
Niemand zit op een anonieme geliefde te wachten tijdens een uitvaartplechtigheid. Maar de schaduwweduwe heeft evenveel pijn van het verlies van haar lief als de andere achtergeblevenen én ze staat buiten de gemeenschap. Dat geeft nog meer pijn, terwijl er wettelijk geen vangnet voor haar is. Hoe moet een schaduwgeliefde rouwen? Een onderzoekend essay.
Zomer, dertien jaar geleden. Omringd door mijn twee kinderen, vriendinnen en familie zit ik in een zaaltje wat je ook zonder toelichting zou omschrijven als een uitvaartzaal. Sober, een niet te duiden glas-in-loodraam voor de metafysische touch. De muren zijn van grote ruwe stenen, in dit zaaltje is ruimte voor alle soorten emoties. We staan op het punt om wijlen mijn man-in-ondertrouw in zijn kist weg te dragen. Het is doodstil. Ik voel de handen van mijn tweeling, aan iedere kant één. Plotseling is er tumult bij de deur. Er komt een vrouw binnen gestommeld. Ik ruik drank en ze heeft moeite haar evenwicht te bewaren. Wie is die dronken lor? Niet nu, ik sta op het punt mijn lief over te dragen aan de eeuwigheid. Ze roept: ‘Hij was mijn liefde, ik hoor erbij!’ Iedereen kijkt naar mij, ik ben de officiële, legitieme weduwe. Ik word geacht op te treden. Ook dat nog. ‘Ik heb hem bij leven nooit over je gehoord. Ga in de zaal zitten, bij de andere mensen.’ sommeer ik. De vrouw wordt afgevoerd. In mijn hoofd ben ik als een razende aan het terugbladeren in ons levensboek. Ging hij vreemd? Ik vraag het zacht aan mijn schoonzus. Ze fluistert iets geruststellend terug. ‘Dat is een geheime minnares van voor jouw tijd.’ Wanneer speelde dit dan? De vragen tollen, maar ik heb geen tijd om na te denken. De kist wordt naar binnen gedragen en de rouw-plechtigheid begint. Nu, jaren later, moet ik terugdenken aan die beschonken vrouw die bij de stoet wilde horen. De aanleiding is een klein boekje van de schrijfster Rascha Peper dat ik tegenkom bij het opruimen. Het heet ‘Schaduwweduwe.’ Ik wil het boekje in een kast zetten, maar het beeld popt op van de wanhopige geliefde van wijlen mijn partner, die op zijn uitvaart uit de schaduw probeerde te springen. Ze werd weggestuurd door de weduwe (ik in dit geval), niet serieus genomen en beschouwd als een soort appendix binnen het mystiek lichaam van het uitvaartritueel. Hoe moet een schaduwgeliefde rouwen?