In de nieuwe OPZIJ: Het OPZIJ online-onderzoek: ‘Mensen zijn niet zozeer minder geneigd in de loop van hun leven een relatie aan te gaan, wel is het zo dat ze anders omgaan met relatie- en gezinsvorming. Er zijn meer fasen in de levensloop bijgekomen waarin men alleen woont.’
Relaties, het is nogal wat. OPZIJ beperkt zich hier even tot hoe het ging in Nederland, zeg maar: tot OPZIJ in 1972 werd opgericht. En vervolgens erna, in Nederland. En tenslotte de uitkomst van ons eigen online-onderzoek onder onze lezers: hoe doen en deden die het?
Jan Latten, geciteerd uit een eerdere publicatie: Mensen zijn niet zozeer minder geneigd in de loop van hun leven een relatie aan te gaan, wel is het zo dat ze anders omgaan met relatie- en gezinsvorming. Er zijn meer fasen in de levensloop bijgekomen waarin men alleen woont. In de jaren zestig was het standaardpatroon nog: uit huis gaan om te trouwen, kinderen krijgen, trouwen en getrouwd blijven tot de dood van een van de partners. Tegenwoordig is eerst alleen wonen bijna vanzelfsprekend. Alleen wonen is ook voor latere levensfasen steeds vaker een mogelijkheid. Een mislukt huwelijk of stukgelopen vaste relatie leidt niet meer automatisch naar een zoektocht naar een volgend huwelijk of vaste partner.
Tegenwoordig gaan veel meer mensen samenwonen zonder te trouwen. Geen huwelijk maar een ander, zoals Latten dat noemt, ‘bilateraal’tje. Redenerend vanuit de huwelijkse traditie zou je dat een informeel huwelijk kunnen noemen, vastgelegd in een samenlevings- of partnercontract. Of helemaal niet vastgelegd maar inmiddels kunnen partners die dat deden of beter: nalieten – daaraan ook rechten ontlenen, als het misgaat. Een belangrijk jaartal is ook 2001, toen huwelijken van mensen met hetzelfde geslacht mogelijk werden. Zo werd relatievorming steeds meer iets wat mensen zelf wel uitmaken, ze bepalen de vorm en de Overheid moet die faciliteren. Niet andersom. De gevolgen waren wel, in eerste instantie, complex.
De nieuwe manier van relatievorming heeft nogal wat sociale en juridische gevolgen. Want familierecht of echtscheidings-recht zijn vooral gebaseerd op het formele huwelijk. Bij echtscheiding zijn veel zaken direct duidelijk. Zaken als vaderschap, successierechten en alimentatie zijn geregeld. Maar als mensen voor andere vormen kiezen, dan ontstaan er nieuwe problemen.