Déze partijen zetten zich in voor vrouwen

Door alle debatten en campagnes van politieke partijen is het soms moeilijk om helder te zien waar partijen voor staan (en waar ze níet voor staan). Daarom hierbij op een rijtje welke partijen positieve standpunten hebben rondom de positie van vrouwen, en of dit ook blijkt uit hun stemgedrag in de Tweede Kamer in voorgaande jaren.

Lijsttrekkers verdraaien de waarheid, branden andere partijen af en schetsen een rooskleurig toekomstbeeld (zolang je maar op hén stemt, tenminste). Maar wat zijn nu écht de plannen van alle partijen, rondom vrouwen en gelijkwaardigheid? En wat kunnen we aflezen aan hun daadwerkelijke stemgedrag in de Tweede Kamer der Staten‑Generaal?

Wat telt mee: vijf thema’s én stemgedrag partijen

WOMEN Inc. heeft politieke partijen beoordeeld op vijf cruciale thema’s: gezondheid, in de portemonnee, werk & zorg, werkvloer en veiligheid. Deze thema’s zijn door de organisatie voorgesteld in een ‘Puntenplan voor de positie van vrouwen’.
Daarnaast loont het te kijken naar hoe partijen in praktijk stemmen op moties die rechtstreeks vrouwen- of gender-gerelateerde kwesties raken, zoals loonkloof, geweld tegen vrouwen, toegang tot abortuszorg of vrouwenopvang. Bijvoorbeeld: een motie om onderzoek te doen naar de intersectionele loonkloof werd in 2024 ingediend. Ook is er een motie over toegang tot abortus als een mensenrecht. Aan de hand hiervan kunnen we enkele partijen uitlichten.

De winkel van OPZIJ: losse nummers, abonnementen

Partijen die positieve signalen geven

D66
Op basis van de Kieswijzer scoort D66 bovenaan als het gaat om de positie van vrouwen in verkiezingsprogramma’s. In stemgedrag toont D66 zich bereid om vrouwelijke rechten te ondersteunen: in de motie over toegang tot abortus als mensenrecht (‘Motie van het lid Dobbe c.s.’) stemde D66 bijvoorbeeld vóór. Ook bij moties omtrent loonkloof liet D66 zien dat ze zich inzetten om die te helpen verkleinen. Kortom: D66 behoort tot de partijen met grotere kans écht actie voor vrouwen te willen nemen.

GroenLinks‑PvdA
Ook deze partij komt in de WOMEN Inc. analyse goed uit de bus. Het programma van GroenLinks-PvdA bevat meerdere concrete maatregelen op de vijf thema’s. In de Kamer stemde GroenLinks-PvdA vóór moties op toegang tot abortuszorg als mensenrecht. Daarnaast onderschreef de fractie de motie voor onderzoek naar de loonkloof/opstelling van actieplan. Ook is GroenLinks-PvdA, samen met Volt en PvdD, de enige partij die volgens de toets door de Nederlandse orde van advocaten volledig binnen de grenzen van de rechtsstaat bleef.

PvdD

Partij voor de Dieren zet zich actief in om abortuszorg te verbeteren en wilt acceptatie voor de LHBTIQA+ gemeenschap bevorderen door onder andere voorlichting te geven op scholen. Daarnaast zetten ze zich sterk in om femicide tegen te gaan en veiligheid voor vrouwen te verbeteren. Ook stemden zij vóór de motie over toegang tot abortuszorg als mensenrecht. Rondom het thema ‘geld’ van de Women Inc. kieswijzer scoort PvdD minder goed, doordat ze hier geen concrete plannen voor hebben.

Volt
Hoewel een kleinere partij in zetelaantal, valt Volt op door in de stemmingen soms vóór te stemmen op moties voor vrouwenrechten (bijv. abortus-toegang). In de motie genoemd hierboven (toegang tot abortus is een mensenrecht) staat Volt in de lijst van ‘voor’, wat aangeeft dat ook deze partij zich engageert. Ook lijkt Volt steeds wat ‘linkser’ te worden sinds de vorige verkiezingen, al benoemen zijzelf dit niet expliciet.

Partijen waarvoor kritisch blijven

SGP
Voor de SGP is het beeld minder positief: uit de berichtgeving blijkt dat de SGP moties verwierp die vrouwen in bestuurlijke functies verder wilden brengen. Ook binnen hun beginselprogramma staat dat vrouwen geen politieke of bestuurlijke functies mogen vervullen, wat haaks staat op het streven naar gelijke kansen. In de kieswijzer-analyse scoort deze partij dan ook laag op de positie van vrouwen. Zo benoemde het Leidsch Dagblad: “PVV, FvD, BBB en 50PLUS bungelen onderaan”. Wel heeft de SGP een aantal standpunten om veiligheid voor vrouwen te bevorderen.

PVV & FvD
Eveneens partijen waar de WOMEN Inc. analyse aangeeft dat de aandacht voor vrouwenrechten beperkt is. Hun programma’s scoren lagere punten (of onvoldoende concreetheid) op meerdere van de vijf thema’s. Bij moties over vrouwenrechten of abortus-toegang is het beeld wisselvallig of negatief (PVV stemde in de abortus-motie nota bene tegen). Daarnaast scoren de PVV en FvD ook zeer slecht op het democratische spectrum. Zo wilt de FvD ervoor zorgen dat een parlementaire ondervraging van rechters mogelijk is, willen ze dat universiteiten geen ‘woke-ideeën’ kunnen verspreiden en zijn ze zeer vijandig richting transpersonen. De PVV hangt gelijksoortig gedachtegoed aan en wilt bijvoorbeeld restricties voor transpersonen in sport. Daarnaast gaf de PVV aan dat ze willen zorgen dat buitenlandse studenten en docenten die meedoen aan ‘uit de hand gelopen demonstraties’ het land uit gezet kunnen worden en wilt de PVV de NPO saneren.

BBB

BBB heeft simpel gezegd geen enkel standpunt in hun verkiezingsprogramma die bijdraagt aan een verbeterde positie van vrouwen. Zij waren ook de partij, samen met SGP, die de redenen voor de toename van abortusaanvragen wilden gaan onderzoeken. Iets dat mogelijk zeer negatieve gevolgen zou kunnen hebben voor het recht op abortus. Die motie is overigens gelukkig niet aangenomen. Daarnaast scoort ook BBB op democratisch vlak slecht. Ze maken zich zorgen over in hoeverre de NPO neutraal is, BBB wilt (net als PVV) islamitisch onderwijs verbieden terwijl ander bijzonder onderwijs wél toegestaan zou mogen zijn en ze willen ‘politieke kleuring’ van de Raad van State veranderen.

JA21

JA21 scoort niet zo slecht als andere bovengenoemde partijen, maar ook zeker niet positief. Het puntje waardoor ze iets beter scoren komt door ‘veiligheid’. JA21 heeft concrete maatregelingen in hun verkiezingsprogramma staan om veiligheid voor vrouwen te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan betere handhaving rondom huiselijk geweld en femicide, en meer opvanglocaties. Op democratisch vlak komt JA21 daarentegen niet al te best uit de bus. Zo benoemt de partij dat docenten ontslagen zouden moeten kunnen worden als zij zich ‘te activistisch’ zouden uitlaten, en ze vinden dat het demonstratierecht strenger geïnterpreteerd moet worden.

Waarom deze combinatie van programma én stemgedrag belangrijk is

Partijprogramma’s geven beloftes, maar hoe een partij stemt in de Kamer geeft een indicatie van wíe daadwerkelijk doorpakt. De database van moties van de Tweede Kamer maakt dit publiekelijk inzichtelijk. Zo kun je overwegen: als een partij íets belooft op papier maar structureel tégen relevante moties stemt, is de kans groter dat beloftes losse aankondigingen blijven.
Bijvoorbeeld: op het thema loonkloof werd door Kamerleden een motie ingediend op 18 november 2024 dat de regering een “actieplan tegen de loonkloof tussen mannen en vrouwen” moet ontwikkelen. Een partij die hier voor stemt laat daarmee zien dat genderongelijkheid op de arbeidsmarkt serieus genomen wordt.

Voor de kiezer die de positie van vrouwen centraal stelt in haar stem, loont het gebruik van twee tools:

  • Raadpleeg de WOMEN Inc. Kieswijzer om te zien welke partijen in hun programma concrete beloften doen rondom de vijf thema’s.
  • Bekijk steekproefsgewijs het stemgedrag van partijen op moties die écht raken aan vrouwenrechten of genderongelijkheid (zoals loonkloof, veiligheid, abortus).
  • Laat je keuze niet volledig afhangen van de algemene (of een andere) kieswijzer, maar lees je vooral zelf in. Er gaan namelijk wat geluiden rond dat kieswijzers niet volledig betrouwbaar zijn.

Op basis van beide indicatoren springen D66, GroenLinks-PvdA, Volt en PvdD eruit als partijen met relatief sterke signalen. SGP, PVV, FvD en BBB scoren zeer slecht op zowel de positie van vrouwen als op democratische standpunten. JA21 scoort iets beter dan deze partijen op de positie van vrouwen, maar heeft standpunten die schadelijk kunnen zijn voor de democratie. 

Helpt u ons om ons belangrijke werk voort te kunnen zetten? Doneer hier!

Bedrag